Σε συνθήκες οξυμμένης φτώχειας και κατέχοντας τα σκήπτρα στην ανεργία παρατηρείται έντονα το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού. Η κοινωνική περιθωριοποίηση δεν είναι απαραίτητα ταυτόσημη έννοια με τη φτώχεια, αλλά συμπληρωματική.
Αναντίρρητα, οι οικονομικές δυνατότητες αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα στην κοινωνική ενσωμάτωση, με απόρροια την κοινωνική συνοχή, την οικονομική επιτάχυνση και την πολιτιστική κουλτούρα.
Με τη διεύρυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων στη χώρα, δηλαδή το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλούσιων και φτωχών, αυτομάτως εκτοξεύθηκε κι ο κοινωνικός αποκλεισμός. Παλιότερα, με τον όρο κοινωνική περιθωριοποίηση αναφερόμασταν σε ορισμένες ομάδες με ιδιότυπα χαρακτηριστικά.
Eίτε πρόκειται για σχετική φτώχεια είτε για ακραία ανέχεια, ο παρανομαστής παραμένει ίδιος. Αφορά χαμηλά έως ανύπαρκτα εισοδήματα. Η έκθεση της Unicef αποτελεί κόλαφο κατά της κυβέρνησης, όταν επίσημα 686.000 παιδιά βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Αλλά, ας θυμηθούμε και την πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ “Society at a Glance 2014” όπου το 20% του ελληνικού πληθυσμού αδυνατεί να αγοράσει τα απαραίτητα, δηλαδή τρόφιμα. Η κατάσταση μπορεί να χαρακτηριστεί από τραγική ως άθλια. Σχεδόν οι περισσότεροι δήμοι διαθέτουν κοινωνικά παντοπωλεία και κοινωνικά ιατρεία. Από την ΕΛΣΤΑΤ αντλούμε τα στοιχεία πως οι νέοι και οι γυναίκες αποκλείονται από την αγορά εργασίας. Χιλιάδες συνάνθρωποι μας έμειναν άστεγοι.
Νομοτελειακά μόνο μέσα από αντίστοιχες βιωματικές καταστάσεις μπορούμε να κατανοήσουμε την έννοια του αποκλεισμού. Κάθε “φιλολογική” ή και δημοσιογραφική συζήτηση ανάδειξης του θέματος δεν συνδράμει στην σωστή τοποθέτηση του προβλήματος.
Ο πρωθυπουργός μέσω του λογιστικού πλεονάσματος διέθεσε προεκλογικά το περιβόητο κοινωνικό μέρισμα όπου θα ανακούφιζε τα κοινωνικά εκείνα στρώματα που είχαν πληγεί περισσότερο από την κοινωνική κρίση. Κωλύομαι να αντιληφθώ την όποια ανακούφιση όταν γνωρίζουμε πως χιλιάδες νοικοκυριά έχουν διακόψει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, ενός κοινωνικού αγαθού αναγκαίου για τον φωτισμό, την παρασκευή και συντήρηση τροφίμων, την εξυπηρέτηση της προσωπικής υγιεινής, αλλά και της διασκέδασης. Συζητάμε για ελεεινές συνθήκες διαβίωσης και τον ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας εξαιτίας της πολιτικής αναλγησίας.
Οι ρητές μνημονιακές πολιτικές της συγκυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου οδήγησαν στον εργασιακό μεσαίωνα, την αφαίρεση κοινωνικών κατακτήσεων και δικαιωμάτων απ΄τους εργαζόμενους με κύριο άλλοθι στο όνομα της ανταγωνιστικότητας και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Γίναμε θεατές αλλεπάλληλων λουκέτων και διόγκωσης της ανεργίας. Εν πάση περιπτώσει, δεν βρέθηκε κάποιος να αποστομώσει τους κυβερνώντες, που πρόσφατα αποφάσισαν και το πάγωμα των τριετιών, πως οι ίδιοι δεν εργάζονται αμισθί, αλλά αμείβονται πλουσιοπάροχα και τυγχάνουν πολλαπλών προνομίων. Σε κάποιες περιπτώσεις εντάσσουν εργασιακά επιλεκτικά τμήματα της κοινωνίας. Οι νέοι καλούνται να εργαστούν με μισθούς των 500 ευρώ. Σε συνθήκες μισθολογικής πενιχρότητας γίνεται αντιληπτό πως η δημιουργία οικογένειας θεωρείται ανέκδοτο.
Οι ιδιωτικοποιήσεις των αιγιαλών θα στερήσουν την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες στο εγγύς μέλλον. Οι καλοκαιρινές διακοπές, ο κινηματογράφος, το θέατρο, το εστιατόριο, οι διάφοροι χώροι διασκέδασης κι αναψυχής σε μια μεγάλη μερίδα του λαού θεωρούνται συνώνυμα πολυτελείας, όπου η οικονομική διασκέδαση να θεωρείται δαπανηρή. Η αποξένωση αντικατέστησε τους οικογενειακούς δεσμούς και τις φιλικές σχέσεις.
Οι όποιες πολιτικές καταπολέμησης της φτώχειας, της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού παραμένουν κοντόφθαλμες, καθώς τα προγράμματα δεν επικεντρώνονται στους μηχανισμούς που προκαλούν αυτά τα φαινόμενα.
Η αλήθεια είναι αδυσώπητη. Και το δύσκολο κομμάτι είναι αυτό της προσαρμογής στην νέα πραγματικότητα. Στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν χωρούν εκπτώσεις. Η υπουργός Τουρισμού έστρωσε το κόκκινο χαλί για τους 20.000.000 τουρίστες, αλλά εσείς θα μείνετε στις οικίες σας, αν εν τω μεταξύ δεν έχουν εκποιηθεί, όπως πέρσι.
Με νωπή την καταδίκη της Ελλάδας για την απάνθρωπη κι εξευτελιστική μεταχείριση των κρατουμένων στις φυλακές της Τρίπολης, θυμάμαι τα λόγια του Ντοστογιέφσκι “O πολιτισμός μιας χώρας φαίνεται από το επίπεδο διαβίωσης των κρατουμένων της”.
